Z Panem Tadeuszem w podróż po europie.

WYDARZENIA

Lekcja: Z Panem Tadeuszem w podróż po Europie

Pan Tadeusz Adama Mickiewicza to lektura funkcjonująca w podstawie programowej na etapie szkoły podstawowej. Ze względu na trudny język, niezrozumiałe dla współczesnego młodego człowieka realia oraz długość uważany za trudny do omawiania, wręcz niepotrzebny we współczesnej edukacji. Tymczasem poemat Adama Mickiewicza posiada walory, które pozwalają opowiadać młodemu człowiekowi o współczesnym świecie i współczesnej Europie. Na recepcji Pana Tadeusza odcisnął piętno sformalizowany sposób analizy tego poematu. Prezentowana koncepcja dydaktyczna to nowe ujęcie, eksponujące walory literackie oraz nawiązujące do współczesności.

Cele lekcji (przedstawione w dwóch wariantach):

Wariant A: 1.przedstawienie fragmentów Pana Tadeusza jako atrakcyjnej lektury dla młodego człowieka; 2.wprowadzenie do pracy metodą projektu; 3.promocja samodzielnego zdobywania wiedzy przez uczniów.

Wariant B: 1.uczeń czyta fragmenty Pana Tadeusza, umie je analizować i odkrywa ich wartość literacką; 2.uczeń umie pracować metodą projektów; 3. uczeń samodzielnie zdobywa wiedzę o krajach europejskich oraz wyszukuje informacje o nich w tekście Pana Tadeusza.

Pomoce dydaktyczne: tekst Pana Tadeusza (prezentacja obejmującą fragmenty Pana Tadeusza dotyczące pobytu Hrabiego na Sycylii i Hrabiego jako bohatera poematu-aplikacja Canva), flipchart, laptop z dostępem do internetu, tablica interaktywna.

Formy pracy: zespołowa, grupowa, indywidualna.

Metody pracy: praca z tekstem, pogadanka heurystyczna, metody aktywizujące-burza mózgów, projekt i inne, praca z wybranymi aplikacjami.

Przebieg lekcji

Lekcja została pomyślana jako czterofazowa, by podkreślić cykl Kolba.

Etap I: nauczyciel zadaje uczniom dwa pytania-dlaczego podróżują i gdzie lubią podróżować; uczniowie z pomocą telefonów komórkowych odpowiadają w aplikacji Mentimeter, tworząc chmurę wyrazową; nauczyciel komentuje propozycje uczniów, wyszukując wśród odpowiedzi te, które dotyczą motywacji kulturowej (czyli podróżowanie ze względu na wiedzę o ważnych zabytkach, fascynację wybranym pisarzem lub twórcą kultury).

W przypadku, gdy znajdą się takie odpowiedzi, nauczyciel nawiązuje do nich w następnej fazie. W przypadku, gdy takie motywacje nie wystąpią, nauczyciel sugeruje takie odpowiedzi, nakierowując dyskusję na literaturę i kulturę.

Etap II: wykorzystując wcześniejsze odpowiedzi, nauczyciel zadaje pytanie, czy Pan Tadeusz jako książka może być inspiracją do podróżowania; zanim wywiąże się dyskusja na ten temat, nauczyciel bada następujące zagadnienia: czy uczniowie przeczytali Pana Tadeusza i w jakim zakresie (gdyby się okazało, że lektura nie została przeczytana, nie należy tworzyć problemu); czy uczniowie wiedzą, gdzie toczy się akcja poematu (należy zwrócić uwagę zarówno na podstawowe miejsce akcji, czyli Soplicowo na Litwie, jak też na inne miejsca, gdzie przebywali bohaterowie utworu). Nauczyciel

wskazuje na Litwę poprzez pełną analizę tytułu, prezentując jednocześnie zdjęcia z Litwy (patrz Załącznik nr 1). Wyjaśnia, że dzisiaj Litwa oznacza samodzielny kraj, zamieszkiwany przez dużą mniejszość polską, ale wcześniej był to jeden połączony z Polską organizm państwowy, który nosił nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów (wyjaśnienia nie za długie, natomiast odwołać się należy do lekcji historii i zachęcić do samodzielnych poszukiwań wiedzy na ten temat, w przypadku dobrych, merytorycznych i samodzielnych odpowiedzi należy nagrodzić wysiłek).

Propozycje zdjęć nt. Litwy:

Wilno- miejsce akcji, gdzie uczył się Tadeusz

Mir-zamek, pierwowzór zamku, o który toczy się spór w poemacie

Zaosie-miejsce urodzenia Adama Mickiewicza, wyjaśnienie, czym był zaścianek

Pomnik Tadeusza Kościuszki

Nowogródek-kościół, ruiny zamku, muzeum Adama Mickiewicza

Nauczyciel po prezentacji zdjęć (forma dowolna) odwołuje się do nazw państw, które pojawiają się w poemacie, a które zostały wskazane przez uczniów w aplikacji Mentimeter: tu koniecznie-Francja, Litwa, Rosja, Włochy, Austria.

Nauczyciel składa uczniom propozycję, by spróbować założyć biuro podróży, które w swojej ofercie będzie miało kraje wspomniane na kartach Pana Tadeusza. Nauczyciel podaje temat lekcji, który jest częściową nazwą biura: Z „Panem Tadeuszem” w podróż po Europie-zakładamy biuro podróży oraz wyjaśnia cele działań, informując, że obecna lekcja zapoczątkowuje projekt, dzięki któremu każdy uczeń zgromadzi wiedzę o Europie i zachęci do podróżowania. Efekt: oferta wycieczek. Każda propozycja musi w jakiś sposób odwoływać się do poematu (wydarzenia z poematu, postacie, zabytki, miejscowości, inne).

Etap III: nauczyciel przechodzi teraz do analizy wybranych fragmentów Pana Tadeusza, które tworzą historię jednego z epizodów w życiu Hrabiego – pobyt na Sycylii (załącznik nr 2-fragmenty do analizy). Nauczyciel analizuje fragmenty, dbając, by tekst był zrozumiały dla uczniów (znaczenie słów i konteksty). W trakcie analizy uczniowie odkrywają, że jest to opowieść Hrabiego, czyli narracja pierwszoosobowa. Uczniowie powinni:

-uporządkować wydarzenia w opowieści (każdy uczeń otrzymuje rozsypankę z nazwami wydarzeń, które musi uporządkować chronologicznie-sprawdzenie pracy;

-scharakteryzować Hrabiego (uczniowie zapisują cechy Hrabiego na flipcharcie-każda cecha powinna być uzasadniona).

Po ustaleniu cech Hrabiego wybrany uczeń czyta odpowiednie fragmenty, starając się zaznaczyć w swojej interpretacji cechy Hrabiego.

Etap IV: nauczyciel podsumowuje poprzedni etap, wskazując miejsca na Sycylii, które pojawiają się w tekście Pana Tadeusza (Etna, Birbante-rokka – zgodnie z ustaleniami prof. Wyki-miejsce nieistniejące – załącznik nr 3; zdjęcia z Sycylii). Następuje krótka praca w grupach, która polegać będzie na zaplanowaniu podróży na Sycylię. Grupy będą musiały ustalić: skąd zaczyna się podróż, czym będzie

się odbywała, ile dni będzie trwała i jakie atrakcje będzie obejmowała. Oferta musi zawierać konkrety: nazwy miejscowości, atrakcje, podział na dni. Po przedstawieniu wyników pracy nauczyciel przypomina o założeniach projektu, zachęcając, by uczniowie poszukali fragmentów Pana Tadeusza dotyczących poszczególnych krajów, innych niż Włochy oraz, by zastanowili się, co powinno znaleźć się w ofercie biura podróży i jak ono powinno funkcjonować. Do rozważenia są następujące zagadnienia: sposób kalkulacji kosztów, odbiorca, sposób promocji, działania organizacyjne. Lekcja przygotowuje do realizacji projektu, dlatego też następna powinna być poświęcona przedstawieniu zasad organizacji zadań w ramach projektu: zakładanie biura podróży (warunek konieczny – odwołanie do tekstu poematu). Propozycja organizacji zadań w grupach: każda z grup otrzyma zadanie opracowania wycieczki do jednego kraju (proponowana liczba grup-4), w ten sposób oferta będzie bogata, jednocześnie każda grupa proponuje logo biura, zasady promocji, co będzie dyskutowane w całej klasie. Ma powstać oferta, którą później można zainteresować inne klasy lub na podstawie propozycji zwrócić się do działającego biura podróży z prośbą o korektę założeń.

Uwaga. W trakcie dalszych lekcji polskiego należy dążyć do pełnego przedstawienia treści poematu, scharakteryzowania głównych bohaterów i ukazania piękna tego utworu. Ponieważ jest to duży projekt, konieczna jest współpraca między wieloma nauczycielami różnych przedmiotów, właściwie każdego przedmiotu. Dobrze by było ustalić wcześniej, co każdy z nich może zrobić w ramach zagadnień przedmiotowych, by wspomóc uczniów w realizacji projektu. Na zakończenie nauczyciel bada opinie uczniów o przeprowadzonej lekcji, by sprawdzić, czy spełniła ona swoje cele.

Wskazówki dotyczące realizacji

Lekcja o takim pomyśle i przebiegu zastała przeprowadzona w I Liceum Ogólnokształcącym im.H.Sienkiewicza w Łańcucie w klasie 2. (serdeczne podziękowania dla Pani Dyrektor Marii Buk-Kalinowskiej oraz dla Pani Joanny Kordzikowskiej, wówczas pełniącej obowiązki wicedyrektora, a jednocześnie doradcy metodycznego z historii). Odbiorcami lekcji, która trwała 45 minut, byli nauczyciele doradcy metodyczni z Oddziału w Rzeszowie (15 osób). Po lekcji nastąpiło omówienie. Pierwsi o opinię zostali poproszenie uczniowie, którzy poprzez aplikację Mentimeter wypowiedzieli się, czy lekcja zachęciła ich do przeczytania Pana Tadeusza (załącznik nr 4). Nauczyciele doradcy metodyczni przychylnie przyjęli lekcję, jednocześnie zwrócili uwagę, że zbyt mało było metod aktywizujących, dlatego też w obecnym scenariuszu pojawiło się ich więcej. Jednocześnie uczestnicy lekcji podkreślili, że w realiach szkolnych, a przede wszystkim egzaminacyjnych, trudno będzie przeprowadzać lekcje o Panu Tadeuszu w takim kształcie, mimo to uważam, że warto podjąć taki trud., szczególnie teraz, gdy poemat ma być omawiany tylko we fragmentach.

Projekt

Wydaje się, że metoda projektu pozwoli najpełniej przedstawić tematykę utworu i zrealizować cele lekcji. Projekt pozwala zaangażować uczniów, co widać na przykładach-przykłady zrealizowanych projektów: załącznik nr 5.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *